ตั้งเเต่เล็กจนโต เป็นที่ทราบกันดีว่าคนเราจะมีฟันด้วยกันทั้งหมดสองชุด คือฟันน้ำมัน และฟันแท้ ซึ่งฟันแท้จะมีด้วยกันทั้งหมด 32 ซี่ หากลองนับดูเล่นๆ บางคนอาจมีครบ แต่บางคนก็มีไม่ครบ ซึ่งฟันซี่ที่ขึ้นสุดท้าย ขึ้นมาเฉียงๆ เอียงๆ ติดฟันข้างเคียง ฟันที่ขึ้นมาไม่ได้ ฝังอยู่ในขากรรไกร เราเรียกว่า “ฟันคุด”
ฟันคุด คือ ฟันที่ผิดปกติไม่สามารถงอกขึ้นมาโผล่พ้นกระดูกและเหงือกขึ้นมาในช่องปากได้เต็มซี่ ซึ่งอาจจะฝังอยู่ในเหงือกหรือกระดูกขากรรไกรเป็นต้น หรืออย่างในบางกรณีอาจจะโผล่เฉพาะบางส่วน ส่วนใหญ่ฟันที่จะมีโอกาสเป็นฟันคุดบ่อยคือ ฟันกรามล่างซี่สุดท้าย ซึ่งมักจะอยู่ในด้านสุดของขากรรไกรล่างทั้งซ้ายและขวา แต่ก็มีโอกาสพบได้ในบริเวณอื่นเช่นเดียวกัน เช่น ฟันเขี้ยว ฟันกรามน้อย โดยมักจะมีลักษณะตั้งตรงเอียงหรือนอนในแนวระนาบหรือตะแคง และมักจะชิดอยู่กับฟันข้างเคียงเสมอ ส่วนใหญ่มักจะมีอาการร่วมด้วยดังนั้นหากปล่อยทิ้งไว้นานอาจมีอาการบวมหรือมีหนอง อีกทั้งยังทำให้ฟันข้างเคียงก็จะผุตามด้วย
ตามปกติแล้วเราจะเริ่มทราบว่ามีฟันคุดก็จะมักเริ่มมีอาการปวดกดแล้วรู้สึกเจ็บ ถ้าเป็นมากอาจจะอ้าปากไม่ขึ้นเคี้ยวและกลืนอาหารลำบาก หรืออาจสังเกตได้ที่เนื้อเยื่อบริเวณด้านหลังว่ามีอาการบวมโตและแดงอักเสบหรือไม่ แต่ก็มีบางกรณีที่ไม่รู้สึกปวดแต่นั่นก็ไม่ได้ความว่าไม่มีฟันคุด บางทีอาจจะรู้สึกปวดตอนอายุมากซึ่งไม่เป็นผลดีเพราะการผ่าตัดทำได้ยากและแผลก็หายยากมากขึ้น และเพื่อความแน่ใจก็ควรจะเอ็กซเรย์ดูจะทำให้สามารถเห็นฟันคุดในตำแหน่งต่างๆชัดเจนมากยิ่งขึ้น
อาจก่อให้เกิดอาการเจ็บปวดที่รุนแรงหากเราปล่อยไว้เป็นเวลานาน เวลาเคี้ยวอาหารหรืออ้าปากก็ลำบากเนื่องจากแรงผลักดันของฟันคุดต่อฟันข้างเคียง ทำให้เกิดอาการอักเสบของเหงือกที่หุ้มฟันคุดเพราะอาจจะมีเศษอาหารเข้าไปติดอยู่ตามซอกฟันหรือใต้เหงือกทำให้ยากต่อการทำความสะอาด อีกทั้งยังทำให้ฟันคุดและฟันข้างเคียงผุกร่อนได้ง่ายจากเชื้อแบคทีเรียที่หมักหมม หากทิ้งไว้นานอาการอักเสบอาจจะลุกลามไปยังส่วนอื่นๆเช่นใต้คาง ใต้ลิ้นได้ง่าย ฟันคุดเป็นตัวการทำให้เกิดฟันซ้อนและร้ายที่สุดอาจก่อให้เกิดความผิดปกติของเนื้อเยื่อหุ้มฟันซึ่งอาจเปลี่ยนเป็นเนื้องอกหรือเนื้อร้ายได้
ควรรีบไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจดูและหาฟันคุดเพราะถ้าหากปล่อยไว้นานๆอาจก่อให้เกิดผลเสียตามมาอีกมากมาย อีกทั้งทำให้ฟันข้างเคียงนั้นต้องเสียไปด้วย และไม่ควรทานยาเองสุ่มสี่สุ่มห้าเพราะฟันคุดไม่สามารถหายเองได้จากการทานยา . . . ช่วงเวลาที่เหมาะสมที่ควรเอาฟันคุดออกคืออายุระหว่าง 16-25 ปีเพราะว่าจะก่อให้เกิดผลเสียน้อยที่สุด ฉะนั้นหากเรารีบเอาฟันคุดออกเสียแต่เนิ่นๆก็จะยิ่งเป็นผลดีกับตัวเรานั้นเอง
การผ่าฟันคุดสามารถทำได้ง่ายที่โรงพยาบาลหรือคลินิกทันตกรรมภายใต้การดูแลของทันตแพทย์ เฉลี่ยโดยทั่วไปจะใช้เวลาประมาณ 10-30 นาทีต่อฟันคุด 1 ซี่ ทั้งนี้และทั้งก็ขึ้นอยู่กับความยากง่ายของและความร่วมมือจากผู้ป่วยเอง ซึ่งบางกรณีฟันคุดก็สามารถผ่าออกได้ง่ายๆเทียบเท่ากับการถอนฟัน แต่ทันตแพทย์จะเป็นผู้พินิจพิจารณาว่าจะทำการผ่าหรือถอนฟันคุดออกนั้นก็ขึ้นกับความยากง่ายของลักษณะการขึ้นของฟันและตำแหน่งของฟันที่ฝังอยู่ในกระดูก โดยในขั้นตอนการผ่าทั้งหมดจะอยู่ภายใต้การฉีดยาชาเฉพาะที่หรือการระงับประสาทและในส่วนของอาการบวมก็จะขึ้นกับปริมาณความกระทบกระเทือนต่อกระดูกและเหงือกนั่นเอง สามารถกลับบ้านได้เลยไม่จำเป็นต้องนอนพักฟื้นที่โรงพยาบาล
การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัดนั้นสำคัญเพราะจะช่วยลดปัญหาการแทรกซ้อนหลังการผ่าตัดลงได้เป็นอย่างมาก ฉะนั้นผู้ป่วยควรทำตัวตามภายใต้ข้อปฏิบัติอย่างเคร่งครัดเพื่อให้แผลหายเร็วขึ้น